RATIONEEL OF TOCH ROMANTISCH?

Om de rationele mens in ’s-Hertogenbosch beter in beeld te krijgen hebben wij ongeveer een week geleden verschillende mensen wat vragen voorgelegd. De mensen die wij hebben aangesproken waren allemaal medewerkers van winkels in het centrum van Den Bosch, dit omdat zij elke dag in aanraking komen met mensen uit Den Bosch, omdat ze allemaal in Den Bosch werkzaam zijn en vaak ook in Den Bosch wonen. Deze keuze hebben we ook gemaakt omdat in onze ogen werken van oorsprong een rationele activiteit/ bezigheid is. (Jacobs, R. 2015)

We kregen dus mensen aan het woord die er vaak te vinden zijn en hierdoor een goed gegrond beeld kunnen geven van hun ervaringen met en als Bosschenaar.

In alle gevallen hebben we de vragen zoveel mogelijk proberen aan te passen aan het bedrijf zelf en ook hebben we aan een aantal mensen dezelfde vragen gesteld. Hierdoor kregen wij een beter beeld van hoe rationeel de mensen zelf zijn en hoe rationeel hun klanten zijn. Wij zijn zelf ook in aanraking geweest met het rationele denken van een aantal Bosschenaren, hier gaan we later op in.

De sneakerwinkel

De eerste persoon die wij ondervraagd hebben is een werknemer van een eenpersoonszaakje in Den Bosch. Hier worden streetwear en (exclusieve) sneakers verkocht. De straat waar hij in zit is erg romantisch en ook het product dat hij verkoopt (kleding) wordt vaak eerder met het hart gekocht dan met het verstand. Hij forenst elke dag op-en-neer van Tilburg naar Den Bosch, een treinreis van een kwartiertje.

Je gaat dus iedere dag voor je werk op en neer met het openbaar vervoer, waarom?

Voor mij is het de snelste manier om met het openbaar vervoer te gaan. Ik woon zelf vlakbij station Tilburg en als ik in Den Bosch aankom is het maar 5 minuten lopen voor ik op mijn werk ben, dus ben ik uiteindelijk niet zo lang onderweg.

Zie jij je werk hier alleen als een manier om geld te verdienen of is het meer?

Ja, ik vind wat wij verkopen (red. sneakers en streetwear) heel leuk maar ook de doelgroep die hier binnenkomt vind ik heel leuk. Ik vind het heerlijk om onder de mensen te zijn, een baan waar je alleen maar werkt en geen contact hebt met andere mensen zou ik niet willen.

Wat is belangrijker; de mening van de kerk of het eigen menselijk verstand?

“Het menselijk verstand”

Wat is belangrijker; Ambachtelijk en uniek werk of precies fabriekswerk?

Ambachtelijk werk

Wat is belangrijker; schoonheid of functionaliteit? Bijvoorbeeld bij schoenen?

Bij schoenen is het echt alleen het uiterlijk, maar dingen die ik dagelijks gebruik zoals een koffieapparaat moeten echt functioneel zijn.

Is de mens van nature goed of slecht?

Goed natuurlijk

De opticien

De tweede persoon die wij ondervroegen was een werknemer van een grote brillenketen, hij werkt daar als winkelmedewerker om ogen op te meten en de klant te ondersteunen in zijn keuze voor een bril. Deze brillenzaak zit op een hele romantische locatie aan de markt, het pand zelf en de inrichting is dan weer heel modern en rationeel, en het product dat ze verkopen is natuurlijk ook heel rationeel.

Woont u zelf in Den Bosch? En zo ja, werkt u ook alleen in Den Bosch?

Ja, ik woon zelf in Den Bosch. Op de tweede vraag moet ik met ja en nee beantwoorden, ik werk ook op andere plekken.

Als u op die andere plekken werkt, hoe gaat u hier dan naartoe? En wat is hier de reden voor?

Ik ga hier met het openbaar vervoer naartoe, dit is omdat ik op dit moment geen auto bezit.

Is de gemiddelde ‘Bosschenaar’ nu hoofdzakelijk opzoek naar een mooi montuur of naar een functioneel montuur?

Dit is een moeilijke vraag want eigenlijk vinden mensen het allebei wel belangrijk. Over het algemeen willen mensen een leuk montuur wat leuk bij hun past, maar we moeten ook kijken –zoals ik het altijd zeg- of het montuur ook bij de meneer of mevrouw in de portemonnee past, de prijs is heel belangrijk.

Komen mensen uit Den Bosch snel voor een oogmeting deze kant op? Of stellen ze het liever uit?

Ook weer een moeilijke vraag, ik denk dat mensen het sowieso altijd wel snel uitstellen om naar een opticien te gaan en uiteindelijk een bril te nemen. Dat is denk ik niet specifiek voor Den Bosch, we krijgen namelijk ook veel mensen van buiten Den Bosch hier binnen en ook veel mensen die wel tien keer langslopen en nooit binnenkomen.

Wat is belangrijker; de mening van de kerk of het eigen menselijk verstand?

Het menselijk verstand.

Wat is belangrijker; Ambachtelijk en uniek werk of precies fabriekswerk? En wordt er hier (red. Brillenwinkel) ook een ambacht uitgevoerd?

Ambacht is voor mij belangrijker en ik denk dat hier zeker een ambacht uitgevoerd wordt.

Wat is belangrijker; schoonheid of functionaliteit?

Beide, maar functionaliteit is voor mij zeker belangrijker dan de schoonheid.

Is de mens van nature goed of slecht?

Nou je zou zeggen dat de mens van nature goed is, maar als je er historisch op terugkijkt is er eigenlijk niks slechter dan de mens, dus daar heb ik geen goed antwoord op. We proberen denk ik wel goed te zijn, maar het is ons (red. ‘de mens’) niet altijd goed gelukt. Dus daar komt meer bij kijken dan alleen goed of slecht.

De apotheek

Voor ons derde en laatste interview hebben wij een medewerker van een “historische” apotheek aan de markt ondervraagd. Het pand is vanaf 1865 continu een apotheek geweest, dus heeft nog de originele historische inrichting en het originele exterieur. Dit geeft het pand een hele romantische uitstraling, terwijl het product dat zij verkopen weer heel rationeel is.

Komen de Bosschenaren snel langs als ze ergens last van hebben of blijven ze eerder lang doorkwakkelen?

Mensen komen hier vaak sneller heen dan dat ze naar een huisarts gaan, dus voor zaken waar geen recept voor nodig is zijn ze hier vaak sneller dan dat ze door blijven kwakkelen.

De mensen die hier binnenkomen, zijn dat vaker mensen uit Den Bosch of toeristen? En is dit dan voor de inrichting van de winkel of voor de producten die jullie verkopen?

Wij hebben hier erg veel toeristen, en die komen ook zeker wel voor het winkelpand maar voornamelijk voor de spullen die wij verkopen, vaak zijn het toeristen die iets nodig hebben omdat ze klachten hebben of iets wat ze op recept voorgeschreven hebben gekregen.

Ik zie dat je hier ook huidverzorgingsproducten verkoopt die erg gericht zijn op de schoonheid van de mens, vinden Bosschenaren het erg belangrijk om er mooi uit te zien?

Ik denk dat dit niet iets is wat specifiek aan Den Bosch gebonden is, ik denk dat heel Nederland er wel mooi uit wil zien.

De meest rationele ervaringen van onze dag

Uiteindelijk zijn wij erachter gekomen dat de meest rationele zaken die wij uiteindelijk hebben ontdekt juist te vinden waren bij de mensen die ons niet te woord konden staan.

Zo hebben wij bijvoorbeeld geprobeerd een interview af te nemen bij een medewerker van een Apple winkel aan het marktplein. Wij dachten dat de combinatie van romantiek (het imago van Apple) en de rationaliteit (het functionele van een computer, telefoon, etc.) juist interessant was om in onze zoektocht op te nemen. De desbetreffende winkelmedewerker stond alleen in de winkel, hierdoor kwam het dat hij geen tijd had om onze vragen te beantwoorden, want wij leverden voor hem die dag geen geld op en de klanten die er de winkel binnenliepen wel. Erg rationeel gehandeld dus.

Ook zijn wij een dure kledingwinkel ingelopen in de hoop daar een medewerker van de pakken-afdeling te kunnen spreken, wij dachten dat ook weer hier de combinatie van romantiek (het kopen van dure kleding) en het rationele (pakken worden vaak door rationele mensen gekocht die het nodig hebben voor hun werk) een interessante combinatie was. Ook daar werden wij er vriendelijk op gewezen dat dit geen zaken waren die de werknemer onder werktijd kon beantwoorden, dit ook weer omdat wij geen geld opleveren en de klanten die erbinnen lopen wel. Ook weer een erg rationele reactie van het leidinggevend personeel van de winkel. (Jacobs, R. 2015)

Conclusie

Uiteindelijk kunnen wij concluderen dat men in Den Bosch zowel rationeel als romantisch is. Bij sommige zaken is er een duidelijke rationele drijfveer zichtbaar, zoals bij de pakken-afdeling van de kledingwinkel of de computerwinkel. Winst maken, werken en bezig zijn met slechts de handelingen die op dat moment nodig en gepast zijn, zijn rationele punten aan de 2 bedrijven en ook aan het algemene begrip werken.

Bij andere winkels is er duidelijk een combinatie van beide zichtbaar, de

apotheek verkoopt bijvoorbeeld zeer rationele producten, maar doet dit in een romantisch (historisch) pand. In dit geval komt dus zowel het romantische als het rationele mensbeeld terug, al heeft het rationele de overhand. De meeste mensen die de winkel in lopen komen er voor de medicijnen, niet voor het pand zelf.

Ook bij de opticien was deze combinatie duidelijk merkbaar, mensen willen bijvoorbeeld een bril die er leuk uitziet maar die bril moet ook binnen hun budget passen en boven dit alles voornamelijk functioneel zijn. Een bril die niet lekker zit is namelijk ook geen pretje. Ook weer een plek waar het rationele merkbaar belangrijker is dan het romantische.

Bij de sneakerwinkel was er duidelijk een meer romantisch mensbeeld zichtbaar, de winkel bevond zich in een romantisch zijstraatje en de producten die ze verkopen trekken voornamelijk mensen aan met een romantisch beeld over schoenen, schoonheid boven functionaliteit.

De verkoper was het hier zelf ook mee eens, hij vindt zelf de schoonheid van zijn schoenen ook belangrijker dan de functionaliteit. Maar toen wij vragen stelden over hoe hij denkt over andere zaken, zoals hoe hij op zijn werk komt, of hoeveel waarde hij hecht aan de functionaliteit van andere gebruiksvoorwerpen in zijn leven, kwam er toch wel duidelijk naar voren dat hier weer een rationeel mensbeeld overheerst. Als je het uiteindelijk bij elkaar op telt, is deze persoon dus rationeel, met een romantische hobby en werkplek.

De verschillende antwoorden wat betreft de keuze voor het reizen met het openbaar vervoer gaven ook rationele inzichten. Het is snel, makkelijk en berekenbaar, iets rationalistisch in onze ogen. Voor meer informatie over de stations in Den Bosch verwijzen wij naar het artikel over de infrastructuur.

Na deze dag kunnen wij concluderen dat de Bosschenaar (mede volgens de mensen die in Den Bosch werken) toch wel van beide walletjes snoept, die van de romantiek en die van de rationaliteit. Het rationele mensbeeld bevindt zich dus zeker in de Bosschenaar, en al helemaal als het om basisbehoeftes als vervoer, medicijnen of gebruiksvoorwerpen gaat. Voor deze zaken zal de gemiddelde Bosschenaar dan dus ook zeker meer zijn “rationele ik” laten spreken.

(Jacobs, R. 2015) (Te Hennepe, M. D.O.)​